[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dwa rodzaje s dów: kryminalne i ziemskie
- s dy kryminalne tworzyłoby 6 s dziów wybieranych przez obywateli, co trzy
lata nast powałaby zmiana dwóch z nich, a po 6 latach cały skład byłby
odmieniony. Marszałkiem byłby zawsze starosta. Proponował powołanie
specjalnych s dów dla chłopów, reformie miała ulec organizacja pracy s dów,
ich organizacyjne usprawnienie
- reforma sił zbrojnych stworzenie stałej armii w oparciu o wojewódzkie
kontyngenty, liczebno proporcjonalna do zaludnienia danego regionu,
znaczna rola chłopa w armii, pozyskanie silnego sojusznika poprzez oddanie
tronu jako dziedziczny osobie z najmocniejszego pa stwa w Europie
- aden obywatel nie powinien by zwolniony od podatku
- wspomaganie rodzimego przemysłu i handlu poprzez ustanowienie ceł
protekcyjnych na towary przywo one do Polski, ograniczenie praw handlowych
szlachty, głównie w eksporcie zbo a, dał opieki króla nad przemysłem i
handlem
- prawo stanowienia ka dego narodu o własnym losie
- ochrona naturalna praw jednostki, własno i wolno , tak e w stosunkach
mi dzynarodowych
- Rosja mogłaby sta si rynkiem zbytu dla produkowanych przez polsk
gospodark towarów.
Najwa niejsze dzieła Hugo Kołł taja (1750-1812):
a) Listy Anonima
b) Prawo polityczne narodu polskiego
c) Ostatnia przestroga dla Polski
d) O sukcesji tronu i innych sprawach najwa niejszych
73. H. Kołł taja program naprawy Rzeczypospolitej
Reforma miała dotyczy trzech wiod cych kwestii:
" Wojska
" Sejmu
- zwolennik podziału władzy oddzielenie egzekutywy od legislatywy, a
podporz dkowanie s dów egzekutywie
- organem zwierzchnim w pa stwie miał by Sejm, uwolniony od szlachty
gołoty, a co za tym idzie od mo liwo ci manipulowania obradami przez
magnatów, Sejm powinien by dwuizbowy
- senat z do ywotni funkcj Senatora i izby poselskiej z prawem wyboru na
jedn kadencj .
- Władza wykonawcza powinna dzieli si na:
o Komisj skarbow
o Komisj wojskow
o Komisj interesów cudzoziemskich
o Komicj edukacji
o Komisj policji
- Władze s dowa chciał umie ci przy Komisji skarbowej
- posłów na sejm powinny wybiera województwa, maj by ograniczeni
instrukcj . Na czele władzy wykonawczej powinien sta król z ministrami
" popisów , które wymusz dalsze zmiany
- ustrojem wzorcowym była dziedziczna monarchia konstytucyjna z ograniczon
władz panuj cego, ale jednocze nie wystarczaj c do sprawnego kierowania
pa stwem, nie dopuszczaj c do anarchii.
- człowiek z natury jest wolny, odrzucał feudalna koncepcj wolno ci opart
na przywilejach i łaskach , nikt nie mo e zrzec si swojej wolno ci na
rzecz kogokolwiek
- wszystkim ludziom przysługuj te same przyrodzone prawa, potwierdzone
przez ustanowione prawa kardynalne
- człowiek powinien mie prawo do ochrony swoich praw naturalnych, król nie
mo e narusza praw kardynalnych ani wykonywa tych praw, które je naruszaj
- pa stwo winno gwarantowa równo obywatelsk i bezpiecze stwo osobiste
oraz wolno głoszenia pogl dów, za które nikt nie powinien by karany, o
ile nie naruszaj one czci innego człowieka, postulował tolerancj
religijn
- podatki i inne ci ary finansowe król mo e nakłada jedynie za zgoda
stanów
- chłopi mieli odzyska wolno osobist , bez przyznania im własno ci ziem,
któr mogliby uprawia jako dzier awcy
- proponował powołanie s dów ziemskich na pi cioletni kadencj , w składzie
4 s dziów i 1 pisarza. Funkcja przewodnicz cego ma by kadencyjna i co roku
przechodzi na now osob .
- administracja powiatowa powinna zajmowa si napraw dróg i mostów,
spławno ci rzek, ponadto dozorem nad miarami, wagami, kontrol
przestrzegania przepisów porz dkowych i sanitarnych, zarz dzanie stacjami
pocztowymi i kwestie finansowe na czas pospolitego ruszenia powierzone
skarbnikowi, który na czas wojny staje si podskarbim i egzekutorem
- w powiatach powinny znajdowa si szkoły podwydziałowe, a w województwach
wydziałowe
- w ka dym województwie obradowa maj sejmiki elekcyjne i relacyjne lub
gospodarskie
- j zykiem urz dowym powinien by j zyk polski
Program Kołł taj miał na celu stopniowe, spokojne, ewolucyjne
przekształcanie feudalnego społecze stwa polskiego w społecze stwo
nowoczesne.
Najwa niejsze dzieła Wojciecha Gutkowskiego (1775-1826):
a) Podró do Kalopei
b) Uwagi o dzieciach i młodzie cach
74. Zało enia utopijnej wizji pa stwa W. Gutkowskiego
- wszelka własno ma publiczny charakter
- wszystkie mał e stwa mieszkaj w jednakowych, dwupokojowych mieszkaniach
- w ka dej gminie ka dego miesi ca kontroluje si stan ludno ci i stosownie
do tego pobiera odpowiedni ilo ywno ci; z magazynów, które gromadz
zapasy na wypadek kl sk i wojny, otrzymuje si tak e odzie .
- podstawow jednostk jest gmina, ró ni si funkcjami(pograniczna,
wiejska, miejska), ponad gmina jest powiat. Najwy sz jednostk
organizacyjn jest województwo. Urz d nad nimi stanowi Rz d Najwy szy
(funkcje prawodawcze i egzekucyjne). Na jego czele stoi cesarz, zast puje
go król. w dalszej cz ci w jej skład wchodz senatorowie. Inne urz dy to:
wielki mówca, wielki s dzia. Funkcje obsadzane s w drodze wyborów i
obsadzane do ywotnio
[ Pobierz całość w formacie PDF ]